Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP. HCM, cơ thể chỉ cần vitamin A với liều lượng rất nhỏ nhưng nếu thiếu sẽ gây ra rất nhiều tác hại, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 36 tháng tuổi. Vậy nên việc bổ sung vitamin A kịp thời cho trẻ rất quan trọng

Tại sao bổ sung vitamin A quan trọng

Vitamin A là chất chống oxy hóa giúp bảo vệ mắt, tăng cường sức khỏe ở niêm mạc và giác mạc. Đồng thời chống lại các bệnh nhiễm trùng do các loại vi khuẩn hoặc virus gây ra. Vitamin A có vai trò quan trọng đối với việc nâng đỡ cấu trúc của tế bào biểu mô tuyến lệ, bảo vệ màng tế bào trước tình trạng thiếu oxy và các tổn thương ở gốc tự do.

Vitamin A tham gia trực tiếp vào các phản ứng hóa học ở các tế bào que và nón ở võng mạc. Chất này còn tạo sắc tố võng mạc. Chất này còn tạo sắc tố võng mạc giúp điều tiết mắt. Đồng thời, Vitamin A cũng thúc đẩy sự phát triển của các tế bào và mô trong cơ thể, đặc biệt là ở tóc, móng và da.

Vai trò của Vitamin A với trẻ

Bổ sung Vitamin A rất cần thiết cho nhiều quá trình chuyển hóa của cơ thể, bao gồm:

• Vitamin A thúc đẩy quá trình tăng trưởng, giúp trẻ phát triển ổn định
• Vitamin A tham gia vào chức năng nhìn của mắt trong điều kiện thiếu sáng. Biểu hiện của nó được gọi là “Quáng gà”, đây là dấu hiệu sớm của thiếu Vitamin A
• Vitamin A cần thiết cho sự  bảo vệ toàn vẹn của biểu mô giác mạc mắt, các tổ chức biểu mô dưới da, khí quản, các tuyến nước bọt, ruột non, tinh hoàn… Khi thiếu vitamin A, sản xuất các niêm mạc giảm, da bị khô và xuất hiện sừng hóa, biểu hiện này thường thấy ở mắt, lúc đầu là khô kết mạc rồi tổn thương đến giác mạc. Các tế bào biểu mô bị tổn thương cùng với sự giảm sút sức đề kháng tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch cơ thể, làm tăng khả năng đề kháng của cơ thể đối với bệnh tật. Nếu thiếu vitamin A, trẻ em dễ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn và khi bị mắc bệnh, thời gian bệnh kéo dài hơn, nguy cơ tử vong cao hơn. Một trong những hậu quả chính của thiếu vitamin A là làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nặng. Nhiễm trùng làm tăng nhu cầu vitamin A của cơ thể và do đó tình trạng thiếu chất càng trầm trọng hơn. Do đó, trẻ em có thể dẫn vào vào một vòng luẩn quẩn thiếu hụt và nhiễm trùng, đó là lý do tại sao thiếu vitamin A là một nguyên nhân quan trọng gây tử vong ở trẻ em.

Lượng vitamin A trẻ bổ sung mỗi ngày bao nhiêu là đủ

Do trẻ đang trong quá trình phát triển nên trẻ cần lượng để Bổ sung Vitamin A tương đối cao chiếm khoảng một nửa so với người lớn. Một nguyên nhân khác nữa là hệ miễn dịch của trẻ vẫn còn non nớt dẫn đến dễ bị nhiễm trùng nên làm tăng tốc trao đổi chất và do đó làm tăng nhu cầu sử dụng vitamin A

Sữa mẹ được coi là nguồn dinh dưỡng đầy đủ và toàn diện nhất dành cho trẻ. Tuy nhiên, nguồn dinh dưỡng này chỉ đủ cung cấp cho bé đến 6 tháng tuổi. Sau giai đoạn này, nhu cầu của bé lớn hơn vậy nên việc bổ sung vitamin từ nguồn dinh dưỡng khác là hoàn toàn cần thiết.

Hiện nay, khuyến cáo bổ sung vitamin A dự phòng cho trẻ nhỏ tại Việt Nam như sau:

Đối tượng	Liều lượng
Trẻ em	Dưới 6 tháng tuổi, không được bú sữa mẹ	50.000 đơn vị
Từ 6 đến dưới 12 tháng tuổi	100.000 đơn vị
Từ 12 – 36 tháng tuổi	200.000 đơn vị
Trẻ dưới 5 tuổi có nguy cơ thiếu vitamin A	Liều vitamin A bổ sung theo độ tuổi
Trẻ được chẩn đoán chắc chắn nhiễm Sởi	Theo quyết định 1327/QĐ-BYT ngày 18/4/2014
Bà mẹ sau sinh	Trong vòng 1 tháng sau sinh	200.000 đơn vị

Cần làm gì để bổ sung vitamin A ở trẻ

Bổ sung vitamin A cho trẻ như nào mới hợp lý? Sau đây là một số cách mẹ có thể áp dụng.

Ăn đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm, lựa chọn các thực phẩm giàu vitamin A cho bữa ăn hàng ngày. Thực phẩm chứa nhiều vitamin A có nguồn gốc từ động vật như gan, lòng đỏ trứng, bơ, sữa, pho mát,… dễ hấp thu. Thực phẩm chứa nhiều caroten (tiền vitamin A) có nguồn gốc từ thực vật như các loại rau có màu xanh đậm (rau muống, rau ngót, rau dền…) hoặc củ quả có màu vàng cam đậm (bí đỏ, cà rốt, xoài chín, gấc…).

Đồng thời cho trẻ bú sớm, nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn cùng với ăn bổ sung hợp lý cũng là cách để bổ sung vitamin A.

Bữa ăn bổ sung của trẻ cần có các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng, thêm mỡ hoặc dầu để tăng cường hấp thu vitamin A, vitamin D.

Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường phòng chống nhiễm giun.

Bên cạnh chế độ ăn, bổ sung vitamin A liều cao định kỳ mỗi 6 tháng cho trẻ là giải pháp hiệu quả góp phần phòng chống thiếu vitamin A.

Mỗi liều dự phòng có thể bảo vệ trẻ trong thời gian từ 4 – 6 tháng. Vì vậy, từ ngày 01 tháng 6 năm 2022, hãy cho trẻ 6 – 36 tháng tuổi đi uống vitamin A theo hướng dẫn của trạm y tế xã/phường. Ngoài ra, bà mẹ trong vòng 1 tháng sau sinh cũng được bổ sung vitamin A liều cao tại bệnh viện.

Bé có đang nạp quá nhiều vitamin A

Cơ thể phải chuyển đổi vitamin A từ dạng không hoạt động sang dạng hoạt động mới sử dụng được. Thông thường, tình trạng thừa vitamin A diễn ra khi dùng các chất bổ sung đã chứa vitamin A hoạt động với hàm lượng cao. Vitamin A hoạt động có nhiều từ các nguồn động vật như gan và sữa. Ví dụ, cứ mỗi lát gan bò thì sẽ bổ sung vitamin A lên đến 21.566 IU

Ngược lại, tình trạng dư Vitamin A hiếm khi gặp phải nếu bạn cho bé bổ sung bằng ăn nhiều thực phẩm chứa caroten – các sắc tố vàng và cam trong cà rốt, các loại rau và trái cây khác. Khi nhận vitamin A từ những nguồn không phải động vật, cơ thể chỉ chuyển đổi những thứ cần thiết từ carotenoid thành dạng hoạt động của vitamin A. Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều cà rốt, da sẽ chuyển sang màu vàng cam (và hiện tượng đó sẽ biến mất khi bạn ăn uống cân bằng trở lại).

Bao nhiêu vitamin A là thừa với trẻ

Trẻ em từ 1 đến 3 tuổi không nên nạp quá 2.000 IU (600 mcg RAE) mỗi ngày. Trẻ em từ 4 đến 8 tuổi nên hấp thu ít hơn 3.000 IU (900 mcg RAE). Đây là số lượng tối đa được xem là an toàn bởi Ban Thực phẩm và Dinh dưỡng của Viện Y học. Không cần cho bé uống bổ sung vitamin A có hàm lượng cao hơn lượng vitamin A được khuyến nghị mà trẻ cần mỗi ngày.

Thừa vitamin A dạng hoạt động có thể gây buồn nôn và nôn, đau đầu, chóng mặt, mờ mắt và thiếu sự phối hợp giữa các cơ. Ngoài ra nó còn gây các tác động lâu dài như loãng xương, các vấn đề về gan và rối loạn hệ thần kinh trung ương. Việc bổ sung vitamin A nếu trẻ có dấu hiệu trên là không được phép

Cơ thể bé đang trong giai đoạn phát triển cần bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng và Vitamin, đặc biệt là bổ sung Vitamin A, tuy nhiên bố mẹ cần chú ý bổ sung vừa đủ để không quá thừa dẫn đến các tác dụng phụ. Ngoài ra, nếu vẫn còn những thắc mắc về việc bổ sung Vitamin A, bạn nên đến chuyên gia dinh dưỡng để nhận được lời khuyên thích hợp.